Psy - 26 oktober 2007

Nederland kampioen separeren

In de Nederlandse psychiatrie worden patiënten vaker gesepareerd dan in de rest van Europa, de Verenigde Staten en Australië. Dat viel af te leiden uit een verkennende studie die gepresenteerd werd op het 5de Europese congres over geweld binnen de klinische psychiatrie dat van 25 tot 27 oktober in Amsterdam gehouden werd.

In Nederland houdt de inspectie voor de gezondheidszorg een register bij van het aantal separaties. Een van de problemen daarbij is dat, als instellingen er al melding van maken, alleen gedwongen separaties die onder de wet Bopz vallen geteld worden. Vandaar dat het onderzoeksteam van GGNet, Mediant en de Radboud Universiteit ook gegevens bij twaalf klinieken verzameld heeft. Uit hun cijfermateriaal blijkt dat er in 2002 bij de inspectie veel minder – gedwongen – separaties gemeld zijn dan er feitelijk plaatsvonden. Zo waren er door de twaalf klinieken in dat jaar ruim 1800 separaties aan de inspectie gemeld. Terwijl uit hun eigen gegevens bleek dat het om meer dan 2500 separaties ging. 

Een op de drie patiënten gesepareerd
Om die reden schatten de onderzoekers dat er in 2002 in totaal 17.500 maal een patiënt gesepareerd was. Gedwongen dan wel vrijwillig. Volgens verpleegkundige en onderzoeker Wim Janssen (GGNet) betekent dit dat een op de drie patiënten tijdens zijn opname gesepareerd is. ‘Bovendien werden ze gemiddeld drieënhalf keer tijdens hun opname in de isoleer gezet.’ 

Buitenlandse studies
Voor de vergelijking met het buitenland had het team elf buitenlandse studies doorgenomen, vier uit de Verenigde Staten, een uit Australië en zes uit Europa. Methodologisch verschilden de onderzoeken enorm van elkaar. Niet alleen hanteerden ze meerdere definities van separeren – soms ging het puur om separaties en dan weer werden ook fixaties meegenomen – maar ook was niet altijd duidelijk of het om gedwongen of om vrijwillige separaties ging. Ook werden in de studies verschillende tijdseenheden gebruikt. 

Te veel separaties
Met de nodige slagen om de arm kwam het onderzoeksteam dan ook tot de conclusie dat er hier meer gesepareerd wordt dan in het buitenland. ‘Echt hard kunnen we dat niet maken’, aldus Janssen. ‘Maar in geen van die studies blijkt dat er zo vaak gesepareerd wordt als in Nederland.’ Daarmee lijkt wel de gedachte bevestigd te worden die bij veel mensen leeft, en waar Janssen zijn presentatie mee begon: dat er in Nederland veel te vaak naar het dwangmiddel van de separatie gegrepen wordt. 
Het onderzoek: The use of seclusion in the Netherlands compared to countries in and outside Europe, is uitgevoerd door Wim Janssen, E. Noorthoorn, W. de Vries, G. Hutschemaekers en H. Lendemeijer.
(MvK)